Latijns-Amerikaanse landen eisen
vreedzaam herstel democratie
vreedzaam herstel democratie
Zelaya verklaarde dat hij een vreedzaam herstel van de democratische orde wil. Hij riep de bevolking op zich te mobiliseren en een nationale dialoog te eisen om uit de politieke crisis te komen. “De mensen moeten opstaan en een nationale dialoog eisen”, zei hij in een verklaring aan het Zuid-Amerikaanse TV-station Telesur. [1]Zelaya bevindt zich met zijn vrouw in de Braziliaanse ambassade, maar heeft tegenover het Braziliaanse televisiestation Globo verklaard geen politiek asiel te zullen vragen. [2]
Geweld
Na het bekend worden van zijn terugkeer stroomden duizenden mensen naar de ambassade, waar Zelaya ze toesprak. Het bewind van dictator Micheletti was duidelijk verrast en greep niet onmiddellijk in. Tegen de avond besloot het bewind hardhandig in te grijpen en werden de mensenmassa met geweld door militairen en politie verdreven. Er werd een uitgaansverbod afgekondigd en grenzen en luchthavens werden gesloten.
De Braziliaanse ambassade werd door politie en leger omsingeld en van water, elektriciteit en communicatieverbindingen afgesloten. Hierdoor is in het kleine ambassadegebouw met zoveel aanwezige mensen een bijna onhoudbare situatie ontstaan.
Militairen en politie hebben ook aanvallen op het gebouw uitgevoerd. Bij het verdrijven van de mensen werd het gebouw beschoten met traangasgranaten. In de dagen daarop plaatste het leger apparatuur die geluidsgolven golven uitzenden, met als doel om het functioneren van de mensen in de ambassade zoveel mogelijk te verstoren. Verder is er afluisterapparatuur geplaatst en stoorzenders.
Gifgas
Minister van Buitenlandse Zaken onder Zelaya, Patricia Rodas, die in New York de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties bijwoonde, heeft het bewind ervan beschuldigd gifgassen te hebben ingezet tegen de mensen in de ambassade. Op een persconferentie op vrijdag 25 september verklaarde zij dat “bronnen binnen de Hondurese militaire inlichtingendiensten, die trouw zijn gebleven aan Zelaya, informatie hebben doorgespeeld dat er chemische wapens zijn geleverd door de firma’s Alfa en Intercom”. Deze firma’s zijn in Tegucigalpa gevestigd en eigendom van Yehuda Leitner uit Israël, die volgens Rodas intermediair was tussen de machthebbers en Israël. “Hij is enkele dagen geleden in een privé vliegtuig naar Honduras gekomen”, aldus Rodas.
Volgens informatie van de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten (CIDH) veroorzaken de gassen vergiftigingen, bloedingen, misselijkheid en braken voor de mensen in de ambassade.
Rodas verklaarde dat een specialist in de volksgezondheid, Mauricio Castellanos, proefmonsters heeft genomen op een afstand van 300 meter van het ambassadegebouw. Van dichterbij kon niet vanwege de afzetting door de militairen.
De monsters zijn geanalyseerd met apparatuur van de Amerikaanse Voedsel en Medicijnen Dienst (FDA) en de resultaten lieten een concentratie ammoniak zien die hoger is dan normaal.
Er werd ook een hoge concentratie waterstofcyanide gevonden, dat een reactie van snel inademen veroorzaakt. Wanneer het gas in contact komt met het ijzer in het bloed verzaakt deze, duizeligheid, misselijkheid, braken, hoofdpijn en ademhalingsmoeilijkheden.
Rodas verklaarde dat ondank de oproep van de CIDH, het regime geen artsen en vertegenwoordigers van het Hondurese Rode Kruis heeft willen laten toelaten. [3]
Korte tijd later liet het bewind een vertegenwoordiger van het Internationale Rode Kruis toe.
Rodas heeft het Micheletti-bewind ervan beschuldigd de Conventie van Wenen inzake diplomatieke relaties te schenden. [4]
Internationale verdragen
Micheletti lijkt zich weinig aan te trekken van internationale verdragen. Hij eist van Brazilië de uitlevering van Zelaya. De vrouw van Zelaya, Xiomara Castro, heeft gewaarschuwd voor een mogelijke aanval op de ambassade. Tegenover Telesur verklaarde ze dat het regime militairen aan het mobiliseren waren rondom het ambassadegebouw. [5]
Een adviseur van het ministerie van Buitenlandse Zaken van het bewind, Mario Fortin, ontkende dat het internationaal recht het bewind ervan zal weerhouden om de ambassade te bestormen en Zelaya te grijpen. “De onschendbaarheid van een diplomatieke missie houdt niet in dat misdadigers of vluchtelingen beschermd kunnen worden tegen de justitie”, aldus Fortin. [6]
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft op 25 september een resolutie aangenomen waarin de intimiderende acties van de machthebbers tegen de Braziliaanse diplomatie missie wordt veroordeeld en een onmiddellijke stopzetting daarvan geëist. [7]
Veldslag
Ondanks het buitensporige geweld van leger en politie (zie voor beelden de video’s van Telesur en The Real News Network aan het eind van het artikel), slaagt het bewind er niet in de protesten van de bevolking de kop in te drukken. De terugkeer van Zelaya heeft extra dynamiek gegeven aan het verzet. Het uitgangsverbod wordt massaal genegeerd en in de wijken van Tegucigalpa voert de bevolking een ware veldslag met politie en militairen.
Coupplegers geïsoleerd
Het machthebbers zijn totaal geïsoleerd geraakt. Niet alleen in Honduras door het groeiende verzet van de bevolking, maar ook internationaal. Onder die druk kwam Micheletti met een verklaring dat hij bereid was met Zelaya te praten, maar alleen wanneer hij het electorale proces naar de verkiezingen van 29 november zou erkennen. [10] Zelaya bestempelde dit als een manoeuvre om onderhandelingen over herstel van de democratische rechtsorde te saboteren.
De verkiezingscampagne was al officieel al van start gegaan, maar de gehele wereld, met Panama als enige uitzondering, heeft verklaard een uitslag die tot stand is gekomen onder een bewind van repressie, schending van mensenrechten en het ontbreken van het recht op vrijheid van meningsuiting, niet te zullen erkennen.
Alle kandidaten die tegen de staatsgreep zijn hebben zich teruggetrokken en de kandidaten die de coup verdedigen, worden in het gehele land geconfronteerd met woedende demonstranten op hun verkiezingsbijeenkomsten.
De verzetsorganisaties hebben een oproep gedaan om de verkiezingen te boycotten, waarop het Micheletti-bewind reageerde met een decreet die oproepen tot boycot strafbaar maakt. De Verenigde Naties hebben bekend gemaakt hun technische steun aan de verkiezingen stop te zetten. [11]
De terugkeer van Zelaya heeft de elite achter de coup verder verdeeld. De kandidaat van de Nationalistische Partij, Pepe Lobo, heeft al gedreigd zich terug te trekken wanneer Micheletti blijft weigeren met Zelaya te praten. [12]
Zelaya heeft gesprekken gevoerd met de presidentskandidaten en de hulpbisschop van Tegucigalpa, Juan José Pineda. Op vrijdag heeft Zelaya gesproken met vertegenwoordigers van partijen en organisaties die aan het verzet deelnemen, César Ham en Carlos H. Reyes. [13]
Ook binnen het Hondurese leger lijkt Micheletti steun te verliezen. Er komen nadrukkelijke berichten dat Zelaya steun vanuit het leger en het inlichtingapparaat heeft gekregen om veilig Tegucigalpa te kunnen bereiken. [14]
In een communiqué, uitgegeven door het Nationale Front tegen de Staatsgreep, wordt gezegd dat sommige zakenlieden en militaire leiders, die achter de staatsgreep tegen Zalaya stonden, nu het land aan het verlaten zijn. [15]
Vooralsnog lijkt Micheletti niet van plan om Zelaya als grondwettelijk president in zijn functie te herstellen. Hij is met een voorstel gekomen om een andere persoon als president aan te stellen, maar dat werd door Zelaya afgewezen. [16]
Micheletti heeft ook de weg naar bemiddeling geblokkeerd. Hij accepteert alleen een bemiddeling van een door de Verenigde Staten voorgestelde groep, bestaande uit de presidenten van Costa Rica en Panama, Oscar Arías en Ricardo Martinelli, en de voormalige Amerikaanse president, Jimmy Carter. Een bemiddelingsdelegatie van ministers van Buitenlandse Zaken van Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) werd de toegang geweigerd. Arías heeft daarop verklaard niet eerder naar Tegucigalpa te gaan voordat de OAS-delegatie wordt ontvangen [17]
Latijns-Amerika
De timing van de terugkeer van Zelaya kon niet beter gekozen zijn, namelijk op een moment dat in New York de 64ste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties begon. De kwestie Honduras prijkte hoog op de agenda en Brazilië heeft de kwestie op de agenda van de Veiligheidsraad geplaatst.Vooral in Latijns-Amerika is heftig gereageerd en kreeg Zelaya steun. De regeringsleiders van de ALBA-landen (Antigua en Barbuda, Bolivia, Cuba, Dominica, Ecuador, Honduras, Nicaragua, Saint Vincent en de Grenadines en Venezuela) hebben in een verklaring op 21 september hun steun uitgesproken voor de terugkeer van Zelaya naar Honduras en de internationale gemeenschap opgeroepen Zelaya te steunen bij het hervatten van zijn functie van constitutioneel staatshoofd.
“In het licht van de grove schendingen van mensenrechten en vrijheden van de huidige dictatuur, roepen de ALBA-landen de internationale gemeenschap, zowel de landen uit de regio als daarbuiten, internationale organisaties en sociale bewegingen op tot gecoördineerde actie om president Zelaya in zijn functie te herstellen”, aldus de verklaring.
Tot slot verklaren de ALBA-landen dat de terugkeer van Zelaya als democratisch gekozen president zonder welke voorwaarde dan ook moet gebeuren, in overeenstemming met de wil van het soevereine volk van Honduras. [18]
In een verklaring op 23 september hebben de ALBA-landen krachtig geprotesteerd tegen de voortdurende belegering van de Braziliaanse ambassade in Tegucigalpa. “Het coupregime draagt de volledige verantwoordelijk voor elke actie tegen het leven en de veiligheid van Zelaya en zijn familie”, aldus de verklaring, waarin verder wordt gesteld dat de belegering van de ambassade in strijd is met de Conventie van Wenen inzake diplomatieke relaties. [19]
Op donderdag 24 september maakte de Hondurese minister van Buitenlandse Zaken, Patricia Rodas, bekend dat de ministers van Buitenlandse Zaken van de ALBA-landen besloten hebben hun ambassadeurs naar Honduras terug te sturen. Het besluit werd genomen tijdens een bijeenkomst in New York, voorafgaande aan de tweede dag van de Algemene Vergadering.
“Er is de bereidheid uitgesproken om de ambassadeurs terug te laten keren om twee redenen: uit solidariteit met president Zelaya, om hem te begeleiden, en uit solidariteit met Brazilië, zodat hun diplomatieke missie daar niet alleen is. Dit garandeert de begeleiding en bescherming van het leven van president Zelaya en zijn familie”, aldus Rodas. [20]
Venezuela
De Venezolaanse president Chávez hekelde in zijn toespraak voor de Algemene Vergadering op 24 september de terreur die het Hondurese bewind uitoefent. Chávez noemde het feit dat het Hondurese leger alle wegen in het land heeft bezet, als zou het een bezettingsleger zijn.“Ze hebben het gehele leger ingezet, hun eigen leger, wat een onwaardige situatie!” Hij deed een klemmende oproep aan de Hondurese soldaten de onderdrukking van een onschuldig volk te staken. Verder veroordeelde hij de omsingeling van de Braziliaanse ambassade.
Chávez bracht in herinnering dat de Hondurese bevolking al bijna 90 dagen in verzet is tegen de repressie van het militaire bewind. “Ze [de machthebbers] zullen niet slagen, omdat er een volk op straat is dat nu onderdrukt wordt, maar dat vastbesloten is om terug te keren naar de weg van de absolute democratie”, aldus Chávez en vervolgde “de coupplegers zullen worden weggevaagd, want de wereld zal geen nieuwe staatsgrepen meer dulden, noch dictaturen, in geen enkel land.” [21]
Hij ging ook in op de houding van de Verenigde Staten. “De regering van de Verenigde Staten heeft niet willen erkennen dat er een militaire staatsgreep heeft plaatsgevonden omdat er een conflict is tussen het ministerie van Buitenlandse Zaken en het Pentagon”, aldus Chávez. Hij stelde dat president Obama wel erkend heeft dat het een staatsgreep was.
Chávez stelde dat het Pentagon niets moet hebben van Obama en dat we verschillende methoden zien hoe de Amerikaanse elite hun belangen en dominantie vanuit het Pentagon wil verdedigen. “Het Pentagon is de Amerikaanse imperiale kern; het Pentagon moet niets hebben van Obama, het wil geen verandering; wil de wereld domineren met militaire bases, met invasielegers, bommen en bedreiging”, aldus Chávez.
Chávez verklaarde dat het Pentagon achter de militaire staatsgreep zat, omdat Amerikaanse militairen op de bases Palmerola in Honduras de leiding hadden over de staatsgreep en de militairen hebben geholpen president Zelaya het land uit te brengen.
De contradicties in de Amerikaanse politiek bracht hem tot de vraag of er twee Obama’s zijn. “De Obama die de staatsgreep steunt, die zijn militairen toestaat de staatsgreep te helpen uitvoeren, of de Obama die gisteren sprak? Is er één Obama of zijn er twee? Laten we hopen dat het de Obama is die gisteren sprak. De wereld huilt. ”
Chávez zei dat de activiteiten van het Pentagon in Honduras en de vestiging van militaire bases in Colombia één uiteindelijk doel hebben: “Afrekenen met de revoluties die in de landen van Zuid-Amerika plaatsvinden en die zich uitbeiden naar Midden-Amerika en andere landen in de wereld”.
In de vooravond van zijn rede voor de Algemene Vergadering was Chávez bij de première van de film “South of the Border”, van Oliver Stone. Daar verzekerde hij dat Venezuela alleen morele steun aan Zelaya heeft gegeven. “De Venezolaanse regering heeft Zelaya niet gesteund met vliegtuigen of andere middelen om naar Honduras te kunnen terugkeren. We hebben Zelaya gesteund, omdat we een morele verplichting hebben. Venezuela zal altijd alles doen wat mogelijk is om op democratische wijze in zijn macht te herstellen. Zelaya heeft het plan ontworpen. Hij is dapper en heeft de moed het te doen.”
Chávez zei dat Zelaya in een gesprek met hem het volgende heeft gezegd: “Chávez, het maakt me niet uit of ik sterf, maar ik zal in Tegucigalpa komen”. [22]
Het Venezolaanse parlement heeft op 25 september haar steun uitgesproken voor Zelaya en andere parlementen in de wereld gevraagd hun solidariteit te tonen. “Wij willen de solidariteit vragen van de parlementen van alle landen op ons continent en de wereld, voor democratie en tegen de staatsgreep in Honduras”, aldus de verklaring die door het Venezolaanse parlement is uitgegeven. [23]
Diverse sociale organisaties in Venezuela hebben voor de komende week solidariteitsbijeenkomsten belegd. [24]
Bolivia
De Boliviaanse president Evo Morales heeft zich uitgesproken voor het stellen van een ultimatum door de Verenigde Naties aan de coupplegers. Bij het verlaten van de klimaattop in New York op 21 september drong hij aan op de noodzakelijkheid dat Micheletti uit zijn macht wordt gezet, ten gunste van de democratie in Honduras, Latijns-Amerika en de gehele wereld. “Het is onacceptabel dat er en het nieuwe millennium nog coupplegers bestaan”, aldus Morales. [25]
In een verklaring van het Boliviaanse ministerie van Buitenlandse Zaken werd volledige steun uitgesproken aan de beslissing van Zelaya om vreedzaam terug te keren en zijn functies te hernemen die hem op 28 juni op gewelddadige wijzen zijn ontnomen.
In de verklaring wordt afschuw uitgesproken over het geweld tegen de Hondurese bevolking en de opschorting van alle rechten. In de verklaring wordt aangedrongen op het herstel van de interne vrede en de democratie. [26]
Brazilië
De Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva, die als eerste president de Algemene Vergadering toesprak, sprak zich in scherpe bewoordingen uit tegen het optreden van de Hondurese machthebbers. “De internationale gemeenschap eist dat Dhr. Zelaya onmiddellijk in zijn functie wordt hersteld en moet alert blijven om de onschendbaarheid van de Braziliaanse diplomatieke missie te verzekeren”, zei hij onder groot applaus van de aanwezigen. Hij voegde eraan toe dat er internationale politieke wil nodig is om vergelijkbare staatsgrepen in andere landen te voorkomen. [27]Later, na de top van de G-20 in Pittsburgh verklaarde Lula dat dat Zelaya zolang in de ambassade kan blijven als hij wil.
Brazilië heeft de kwestie naar de Veiligheidsraad gebracht. Die heeft in een verklaring op 25 september de omsingeling en het geweld tegen de ambassade veroordeeld.
De Braziliaanse pers meldt op 26 september dat voor het begin van de vergadering, de Amerikaanse ambassadrice bij de Verenigde Naties, Susan Rice, in een privégesprek haar ongenoegen tegenover de Braziliaanse minister van Buitenlandse Zaken, Celso Amorim, heeft geuit dat Brazilië de kwestie op de agenda van de Veiligheidsraad heeft geplaatst. In het bijzonder het geweld van de Hondurese militairen tegen de ambassade.
“Dit is niet de juiste plaats [de Veiligheidsraad] voor dit type presentaties”, zei Rice tegen Amorim, waarop deze heeft geantwoord dat wanneer een Amerikaanse ambassade het doelwit van agressie was, de Verenigde Staten buitengewoon geïrriteerd zouden zijn. [28]
Brede veroordeling
Vrijwel alle Latijns-Amerikaanse leiders veroordeelden het optreden van de machthebbers in Tegucigalpa. De Argentijnse president, Cristina Fernández verklaarde: “Niet eens in Chili onder de dictatuur van Pinochet, noch in Argentinië onder de dictatuur van Jorge Rafael Videla hebben we een vergelijkbaar gedrag gezien tegen ambassades die actief meewerkten aan politiek asielzoekers”.
Ook de presidenten Bachelet van Chili, Tabaré Vázquez van Uruguay, Mauricio Funes van El Salvador en Leonel Fernández van de Dominicaanse Republiek drongen aan op het herstel van de democratie en het herstel van Zelaya in zijn functie. [29]
Het Cubaanse parlement heeft op 23 september een resolutie aangenomen, waarin het ontbreken van de meest elementaire mensenrechten en het geweld tegen de bevolking scherp wordt veroordeeld. Het parlement roept op tot meer energieke en krachtigere maatregelen tegen het bewind in Tegucigalpa. [30]
De Cubaanse ex-president Fidel Castro schrijft in zijn ‘Reflections from Fidel’: “De heroïsche strijd van het Hondurese volk van bijna 90 dagen, heeft het fascistische en pro-yankee bewind, dat een ongewapend volk onderdrukt, in een crisis gebracht. We hebben een nieuw bewustzijn bij het Hondurese volk zien opkomen. Zelaya heeft zijn belofte van terug te keren ingelost. Hij heeft alle recht om weer in zijn macht hersteld te worden en de verkiezingen te leiden. Nieuwe bewonderenswaardige kaders staan op uit de strijdbare sociale beweging, capabel in het leiden van dat volk langs het moeilijke pad die de volken van Ons Amerika voor zich hebben. Een revolutie wordt hier geboren.” [31]
De Tweede Topontmoeting ‘Zuid-Amerika-Afrika’ (ASA), waar vertegenwoordigers van 61 Zuid-Amerikaanse en Afrikaanse landen in het weekeinde van 26 en 27 september op Isla Marguerita in Venezuela bijeen waren, heeft in een verklaring hun grote bezorgdheid uitgesproken over de crisis in Honduras en de veiligheid van de mensen in de Braziliaanse ambassade. In de verklaring bekrachtigen zij eerdere verklaringen van de staats- en regeringsleiders van de Afrikaanse Unie van op 3 juli in Libië en die van de leiders van de UNASUR-landen van 23 september in Quito, waarin de staatsgreep werd veroordeeld. [32] Stilte
De Colombiaanse president Uribe liet de kwestie in zijn bijdrage voor de Algemene Vergadering onbesproken. Al eerder waren er aanwijzingen dat Colombia steun gaf aan het bewind in Tegucigalpa.
De Nederlandstalige website Noticias meldt dat Hondurese zakenlieden leiders van voormalige Colombiaanse paramilitairen betalen om huurlingen te werven voor de verdediging van hun bezittingen. Het bericht dat als eerste verscheen in het Colombiaanse blad El Tiempo op 13 september en door andere bladen is bevestigd, maakt melding van het organiseren van bijeenkomsten om voormalige para’s over te halen de wapens weer op te nemen en tegen een vergoeding van omgerekend US$ 750 per maand dienst te nemen bij Hondurese zakenlieden. [33]
Peru is in grote verlegenheid gebracht toen bekend werd dat de traangasgranaten die tegen de bevolking en de Braziliaanse ambassade zijn gebruikt afkomstig zijn van de nationale politie van Peru. Het heeft in Peru tot grote consternatie geleid.
OAS
Ook de Organisatie van Amerikaanse Staten lijkt door de gebeurtenissen in de problemen te komen. Op een spoedzitting op maandagmiddag 21 september drongen de Verenigde Staten aan op een resolutie, om namens de OAS zowel Zelaya als Micheletti te dwingen het San José akkoord te accepteren. Dit akkoord voorziet in een terugkeer van Zelaya, maar zonder enige macht.
Micheletti heeft zich steeds tegen dit akkoord verzet, maar ook de verzetsbeweging tegen zijn bewind, omdat het akkoord voorziet in een amnestie voor misdaden die tijdens en na de coup zijn begaan en de bepaling dat er geen grondwetgevende vergadering voor een nieuwe grondwet mag worden uitgeschreven.
Toen de vertegenwoordigers van Nicaragua en Venezuela deze ongemakkelijke waarheid naar voren brachten werden ze openlijk beschuldigd van het ophouden van de vergadering.
De ambassadeur van Jamaica, Anthony Raw Johnson waarschuwde dat verlies van tijd, verlies van relevantie en geloofwaardigheid betekent. Uiteindelijk werd de resolutie aangenomen, maar direct daarna liet de Nicaraguaanse ambassadeur weten zojuist telefonisch contact te hebben gehad met de Nicaraguaanse president Daniel Ortega. Ortega had Zelaya had gesproken, die liet weten dat het San José akkoord een gepasseerd station is. In plaats van deze informatie te gebruiken om met een andere resolutie te komen, werd de vergadering in alle haast meteen afgesloten. [34]
EU
Ook buiten Latijns-Amerika is afwijzend gereageerd op zowel de staatsgreep als het geweld tegen de bevolking. De EU had eerder al in juli haar ambassadeurs teruggeroepen en alle financiële hulp stopgezet. Vooral de Spaanse premier Zapatero hekelde in zijn toespraak voor de Algemene Vergadering de staatsgreep en het optreden van het regime in Tegucigalpa.
Op 26 september heeft de EU besloten haar ambassadeurs weer naar Tegucigalpa terug te sturen. Met deze beslissing geeft de EU gehoor aan de oproep van Zelaya aan de internationale gemeenschap voor steun om uit de crisis te komen. Zweden, dat op dit moment het voorzitterschap heeft, heeft een verklaring uitgegeven waarin wordt gezegd dat de beslissing geen erkenning van het regime van Micheletti inhoudt. [35]
VS
Terwijl vrijwel de gehele internationale gemeenschap de staatsgreep, het geweld en de schending van mensenrechten veroordeelt, blijft de Amerikaanse regering tegenstrijdige signalen uitgeven, die door het bewind gezien worden als een steun in de rug.
Washington heeft sinds de coup van 28 juni geen woord gezegd over de voortdurende schending van mensenrechten. Wel werd Zelaya gemaand weg te blijven en een poging om naar Tegucigalpa terug te keren, werd omschreven als “roekeloos”.
Zelaya heeft sinds de coup zes maal Washington bezocht en werd niet één keer ontvangen door president Obama. In zijn toespraak voor de Algemene Vergadering heeft Obama ook met geen woord gerept over de situatie in Honduras.
De Verenigde Staten hebben ook niet de staatsgreep als een ‘militaire staatsgreep’ willen benoemen, omdat dan automatisch alle hulp aan Honduras moet worden stopgezet. Weliswaar zijn bepaalde hulpprogramma’s bevroren, maar de samenwerking met het bewind gaat gewoon door, evenals de training van Hondurese officieren in de beruchte ‘School of the America’s’.
Minister van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton, heeft niet ambassadeur Hugo Llorens teruggeroepen. Deze stond in de weken voorafgaande aan de coup, in nauw contact met de coupplegers. De Amerikaanse militaire basis Palmerola heeft, zoals de Venezolaanse president Hugo Chávez voor de Algemene Vergadering zei, een actieve rol gespeeld bij de uitzetting van Zelaya naar Costa Rica.
Op het moment dat president Obama tijdens zijn bezoek in Moskou verklaarde dat Zelaya de enige wettige president is, wees Clinton president Oscar Arias van Costa Rica aan als bemiddelaar en voegde Bennet Ratcliff, iemand uit haar entourage, toe aan de onderhandelingsdelegatie van de coupplegers. Volgens ingewijden passeerde geen enkele tekst zonder toestemming van Ratcliff.
Zelaya en de coupplegers werden als gelijkwaardig behandeld, wat het akkoord San José opleverde, waarin Zelaya mocht terugkeren om zijn tijd als president uit te zitten, zonder enkele macht.
Een andere vertrouweling van Clinton, Lanny Davis, studiegenoot van Hillary en Bill Clinton’s advocaat in de Lewinsky affaire, werd de belangrijkste PR man van de coupplegers in Washington, met als belangrijkste taak om afzetting van Zelaya vooral niet als een staatsgreep te laten lijken.
Tegelijkertijd kregen de coupplegers ondersteuning van mensen uit de Republikeinse hoek. Mensen als John Negroponte en Otto Reich die hoge functies in de Bush-regering hebben bekleed, steunden openlijk de coup. Negroponte was in de jaren ‘80 ambassadeur van de Verenigde Staten in Honduras en speelde een belangrijke rol bij de ‘vuile oorlog’ tegen Nicaragua en El Salvador.
Wanneer de Verenigde Staten gewild hadden, dan hadden de coupplegers het geen twee dagen uitgehouden. Simpelweg het bevriezen van de miljarden die de Hondurese elite op banken in de Verenigde Staten hebben, was voldoende geweest. Ook oproepen van Amerikaanse wetenschappers en Congresleden voor een duidelijke afwijzing van coup, bleven onbeantwoord.
Dit alles moet het bewind van Micheletti gesterkt hebben, gelet op hun volhardende afwijzing van het San José akkoord. Dat akkoord lijkt nu definitief van de tafel, nu ook Zelaya zijn steun heeft ingetrokken. Het bewind heeft laten weten geen OAS-bemiddeling te accepteren. Of de door Clinton benoemde bemiddelingsgroep bestaande uit Oscar Arias, Ricardo Martinelli en Jimmy Carter wat kan uitrichten, valt te betwijfelen. Arias weigert naar Tegucigalpa te gaan wanneer de OAS daar geen toegang krijgt.
Daar komt bij dat er nu niet meer sprake kan zijn van een akkoord tussen Zelaya en Micheletti, omdar er een derde speler bij is gekomen: de Verzetsbeweging van de Hondurese bevolking. Deze is in de afgelopen drie maanden gegroeid tot een voor Honduras historische omvang en kracht en is niet bereid de terreur van de afgelopen drie maanden met een amnestieregeling te laten passeren, en noch minder met het verbieden van een constitutionele vergadering om de grondwet te wijzigen ten gunste van de straatarme bevolking. Het groeiende verzet onder de bevolking heeft ook de strategie van het bewind, om het uit te zingen tot de verkiezingen van 29 november en dan met een ‘democratisch gekozen’ president van hun voorkeur verder te gaan, onderuit gehaald.
Daarmee staan de verhoudingen na de eerste week van Zelaya’s terugkeer op scherp. Mark Weisbrot van het Center for Economic and Policy Research (CEPR) is Washington, schrijft in The Guardian van 23 september:
“Sommigen kunnen zich wellicht herinneren wat er met Bill Clinton gebeurde, toen zijn regering gemengde signalen stuurde naar de dictators in Haïti in 1994. Clinton had de dictator Raúl Cedras opgeroepen terug te treden, zodat de democratisch gekozen president Jean-Bertrand Aristide in zijn macht kon worden hersteld. Maar Cedras was ervan overtuigd – deels door de tegenstrijdige verklaringen van functionarissen zoals Brian Latell van de CIA – dat Clinton niet serieus was.
Zelfs nadat Jimmy Carter, Colin Powell en de toenmalige senator Sam Nunn naar Haïti waren gestuurd om Cedras te overtuigen weg te gaan voor een beloofde Amerikaanse invasie, geloofde de dictator het niet. In september 1994 stuurde Clinton 20.000 troepen om de dictatuur omver te werpen en de gekozen president in zijn functie te herstellen (die in 2004 weer in een door de VS gesteunde staatsgreep werd afgezet).” [36]
De gebeurtenissen in Honduras worden in Latijns-Amerika nauwlettend gevolgd. De vrees bestaat dat wanneer deze coup slaagt, andere landen zullen volgen. Rafael Correa, president van Ecuador, heeft verklaard over inlichtingen te beschikken dat zijn land de volgende zal zijn.
