Na een debat dat bijna zeven uur duurde, in plaats van drie zoals gepland, zijn de leiders overeengekomen dat de UNASUR Defensie Raad, bestaande uit hun ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken, op hun volgende bijeenkomst in september een grondige analyse maken van de gevolgen van de controversiële bilaterale overeenkomst en een strategie te ontwikkelen voor veiligheid en vertrouwen in de regio. Ze benadrukten verder het behoud van de natuurlijke hulpbronnen in de regio en "het vreedzame beslechten van geschillen". Omdat de exacte inhoud van het akkoord tussen Colombia en de Verenigde Staten nog niet is bekendgemaakt, drongen de staatshoofden erbij Colombia op aan de inhoud openbaar te maken.
Veel van het debat spitste zich toe op het conflict tussen Colombia en de regeringen van buurlanden Venezuela en Ecuador, die de Colombiaanse president Uribe beschuldigt van het steunen van de FARC (Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia) en van het niet willen samenwerken in de strijd land tegen drugshandel.
In een klimaat van spanning, begon Uribe met te verklaren dat Colombia al sinds 1952 Amerikaanse militaire bases heeft en dat de overeenkomst met de VS niet het opgeven van Colombiaanse soevereiniteit betekent, maar gericht is op de bestrijding van de drugshandel en de FARC, in een "gedeelde verantwoordelijkheid" van de kant van Washington. "Deze bases zullen doorgangsbases zijn", zei hij en verklaarde dat de deal is gesloten.
Maar Venezolaanse president Hugo Chávez betoogde dat de overeenkomst deel uitmaakt van "de Amerikaanse wereldwijde strategie van overheersing" van de regio. Ter onderbouwing van zijn betoog, noemde hij een Amerikaans document, het "White Book Air Mobility Command: Global En Route-Strategy", dat aldus Chávez uitvoerig de controle over Zuid-Amerika bespreekt die de militaire bases de Verenigde Staten zal geven, met operaties binnen en buiten de regio.
In Washington verklaarde een woordvoerder van het ministerie van Defensie dat het document, een "academische studie” was. De staatshoofden kwamen overeen hun ministers van Defensie het document zorgvuldig te laten bestuderen en verslag te laten uitbrengen aan de UNASUR-leiders. De staatshoofden besloten de Zuid-Amerikaanse Raad een grondige analyse van het White Book te laten maken.
De Colombiaanse president klaagde dat de regio de FARC niet als een terroristische organisatie heeft veroordeeld, zoals de Verenigde Staten en de Europese Unie hebben gedaan, en zei: Colombia's buurlanden moeten meer betrokken raken bij de strijd tegen de opstandelingen. "We zijn erg bezorgd dat deze groep niet worden behandeld met ernst en dat ze wapens uit andere landen krijgen”, zei hij. Uribe doelde daarbij op Venezuela.
Chávez zei dat hij niet zou reageren op "laster en leugens" en Correa antwoordde dat terwijl Ecuador en Venezuela geen problemen hebben met drugsgewassen, de productie in Colombia allen maar toeneemt, waardoor de buurlanden slachtoffers zijn van een onopgeloste interne kwestie.
Boliviaanse president Evo Morales Ayma drong aan om een resolutie aan te nemen tegen de vestiging van de buitenlandse militaire bases in de regio. "Als niemand een militaire basis wil, waarom kunnen we dan niet hier een document ondertekenen dat de presidenten van Zuid-Amerika geen buitenlandse militaire basis accepteren", vroeg hij.
Argentijnse president Cristina Fernández, deed het voorstel tot het definiëren van een gemeenschappelijk doctrine tegen buitenlandse militaire bases, zodat dezelfde criteria zouden gelden in de overige gevallen, ongeacht het betrokken land.
De Braziliaanse president Lula verklaarde zich tegen het inzetten van het leger bij de bestrijding van drugshandel en vroeg zich af, het feit dat er al sinds 1952 Amerikaanse militaire bases in Colombia zijn en tot op de dag de problemen niet zijn opgelost, of er niet naar andere wegen moet worden gezocht. Hij vroeg Colombia wettelijke garanties dat er geen invallen van buitenlandse troepen in de buurlanden worden ondernomen. Maar geen van de drie initiatieven haalde het in de slotverklaring.
Evenmin het voorstel van Lula om te proberen een ontmoeting met de Amerikaanse president Barack Obama te organiseren - een idee dat werd ondersteund door de Ecuadoriaanse president Rafael Correa, maar niet door Uribe, die zei: "Wij geloven niet dat we president Obama ter verantwoording moeten roepen."
President Tabare Vázquez benadrukte de afwijzing van Uruguay van buitenlandse militaire bases, zoals die van Engeland op de Malvinas (Falkland) en onderstreepte dit met te verklaren dat Uruguay een maand geleden nog een Brits militair vliegtuig geen toestemming heeft gegeven te landen om bij te tanken.
Alan Garcia verklaarde zich absoluut tegen de komst van militaire vliegtuigen en geavanceerde radar en afluisterapparatuur die het gehele continent kunnen bestrijken. Ook hij drong aan op duidelijkheid. “Deze bijeenkomst is een uitstekende gelegenheid om alle kaarten op tafel leggen”, aldus Garcia.
President Michele Bachelet van Chili verklaarde zich principieel tegen het inzetten van het leger in de strijd tegen de drugshandel en drong aan op meer transparantie tussen de deelnemende landen met betrekking tot hun veiligheidsbeleid.
Ook de Surinaamse president Venetiaan uitte zijn verontrusting over de toegenomen tegenstellingen en benadrukte dat naast het principe van non-interventie, ook het recht op veiligheid van de buurlanden geldt. Hij sprak zich uit voor versterking van de UNASUR. Drugs zijn een van de problemen, naast o.a. onderwijs, gezondheidszorg en sociale ontwikkeling.
Na de marathonzitting ondertekenden de presidenten een korte verklaring waarin zij hun inzet bevestigen om inmenging te voorkomen in de soevereiniteit van de Latijns-Amerikaanse landen en hun wens uitspreken om de regio als een zone van vrede te versterken. In de tekst bevestigden zij hun inzet voor samenwerking en de strijd te versterken tegen terrorisme en georganiseerde misdaad. De UNASUR-landen zullen doorgaan zich te onthouden van bedreiging en gebruik van geweld tegen de andere lidstaten. (Bronnen: IPS, Telesur, venezuelanalysis.com, Transcript van de Top)
